เมื่อเกิดแผ่นดินไหวขึ้นแบบไม่ทันตั้งตัว ความเสียหายสามารถเกิดขึ้นได้ในพริบตา ไม่ว่าจะเป็นอาคารถล่ม ระบบขนส่งเสียหาย หรือแม้แต่การสูญเสียชีวิตของผู้คนทั่วโลก สิ่งหนึ่งที่สามารถลดความรุนแรงของผลกระทบเหล่านี้ได้คือ “เทคโนโลยีเตือนแผ่นดินไหวล่วงหน้า” บางประเทศพัฒนาได้ล้ำหน้าและใช้งานจริงแล้วด้วย แล้วประเทศไหนบ้างที่ทำได้ และทำอย่างไร? มาหาคำตอบกัน
1. ระบบเตือนแผ่นดินไหวทำงานยังไง?
สัญญาณที่มาก่อนแรงสั่น
- เมื่อเกิดแผ่นดินไหวใต้ดิน จะมีคลื่น “P-Wave” (คลื่นเบา) ส่งออกมาก่อน “S-Wave” (คลื่นแรงที่ทำให้เกิดการสั่นสะเทือน)
- ระบบจะตรวจจับ P-Wave แล้วแจ้งเตือนผู้คนภายใน “ไม่กี่วินาที” ก่อนที่ S-Wave จะมาถึง
- แม้จะเป็นเวลาเพียง 10-30 วินาที แต่ก็เพียงพอให้คนวิ่งออกจากอาคารหรือหยุดรถไฟฟ้าได้ทัน
2. ประเทศที่มีระบบเตือนแผ่นดินไหวล่วงหน้าแล้ว
🇯🇵 ญี่ปุ่น – ผู้นำอันดับหนึ่งด้านระบบเตือนภัย
- ระบบ EEW (Earthquake Early Warning) ส่งสัญญาณเตือนผ่านทีวี วิทยุ มือถือ และลำโพงตามชุมชน
- ใช้เซนเซอร์มากกว่า 1,000 จุดทั่วประเทศ
- เตือนล่วงหน้าได้ 5–30 วินาที ขึ้นอยู่กับระยะจากศูนย์กลางแผ่นดินไหว
🇲🇽 เม็กซิโก – ตัวอย่างการใช้จริงเพื่อช่วยชีวิต
- ระบบ SASMEX สามารถเตือนล่วงหน้าก่อนแผ่นดินไหวขนาดใหญ่ได้ 30-60 วินาที
- เคยช่วยให้โรงเรียนและอาคารในเม็กซิโกซิตี้อพยพทันก่อนแผ่นดินไหวใหญ่ปี 2017
🇺🇸 สหรัฐอเมริกา – ระบบ ShakeAlert ทางชายฝั่งตะวันตก
- ใช้งานในแคลิฟอร์เนีย, วอชิงตัน และโอเรกอน
- เชื่อมต่อกับมือถือผ่านระบบ Wireless Emergency Alerts (WEA)
- เปิดใช้งานสาธารณะอย่างเป็นทางการในปี 2021
3. แล้วประเทศไทยล่ะ?
- ปัจจุบันไทยยังไม่มีระบบเตือนล่วงหน้าอย่างเต็มรูปแบบ
- มีการติดตั้งสถานีตรวจวัดแผ่นดินไหวของกรมอุตุนิยมวิทยาหลายจุด
- อยู่ในขั้นของ “การวัดผลหลังเกิดเหตุ” ไม่ใช่การเตือนก่อน
- มีความพยายามร่วมมือกับต่างประเทศเพื่อพัฒนาในอนาคต เช่น กับญี่ปุ่น และยูเนสโก
4. เทคโนโลยีอื่น ๆ ที่ช่วยลดความเสี่ยง
- เซนเซอร์ IoT ในอาคาร สำหรับแจ้งเตือนและปิดระบบไฟ-แก๊สอัตโนมัติ
- AI ตรวจจับแรงสั่นสะเทือนจากกล้องวงจรปิด
- แอปมือถือ เช่น MyShake (สหรัฐฯ), Yurekuru (ญี่ปุ่น)
สรุป
การมีระบบเตือนภัยล่วงหน้าอาจไม่ใช่คำตอบทุกอย่าง แต่ช่วยลดการสูญเสียได้อย่างมหาศาล ประเทศอย่างญี่ปุ่นและเม็กซิโกพิสูจน์แล้วว่า “เวลาไม่กี่วินาที” มีค่ากว่าชีวิต ระบบเหล่านี้ต้องใช้เทคโนโลยีขั้นสูงและความร่วมมือหลายฝ่าย ซึ่งประเทศไทยเองก็ควรเร่งพัฒนาในอนาคต
ถ้าระบบเตือนแผ่นดินไหวถูกพัฒนาจนสามารถเตือนคนในกรุงเทพฯ หรือเชียงใหม่ล่วงหน้าได้แม้แค่ 10 วินาที ชีวิตจำนวนมากอาจไม่ต้องสูญเสียไป จะดีแค่ไหนถ้าเทคโนโลยีที่มีอยู่แล้วในโลก…ถูกนำมาใช้จริงที่นี่